De duisternis hangt als een sluier over het gezin

Ik bewonder haar moed zo open te spreken over deze donkere kant in haar familiesysteem

Ze woonde in Zeeland en sloten zich net zoals veel dorpsgenoten aan bij de NSB. Anneke (fictieve naam) vertelt open over haar gezin van herkomst, haar vader en haar moeder.

Ik bewonder haar moed hier zo open over te spreken.

Het raakt mij, hoe ze deze donkere kant in haar familiesysteem niet wegstopt maar open spreekt over die tijd en de impact die dat heeft gehad op haar.

Haar vader en haar zwangere moeder werden na de oorlog gescheiden en beide naar een interneringskamp overgebracht. Moeder heeft een jaar in een kamp doorgebracht waar ze beviel van haar oudste zus. Haar vader zat zelfs meerdere jaren in het kamp. Na deze periode probeerden haar ouders het leven in Zeeland weer op te pakken.

Het lijkt alsof het haar niet goed mag gaan

Hoewel Anneke pas na de oorlog werd geboren kampt ze haar leven lang al met een donker gevoel. Zelf noemt ze het ‘een zwart gat’ waar ze naar toe getrokken wordt. Het lijkt alsof het haar niet goed mag gaan, een dynamiek die ook haar vader had. Hij liet het zichzelf niet goed gaan onder andere; door te veel naar de alcohol te grijpen.

Anneke herkent zichzelf in het beeld van afzonderen en ingraven

We stellen het op: Anneke, haar vader, haar moeder, haar broer, haar zus, de oorlog en het zwarte gat.De representant voor ‘oorlog’ staat heel rustig en kalm tussen ‘vader’ en ‘moeder’ in. 'Het zwarte gat’ staat op afstand met de blik strak gefocust op de representant van ‘vader’. De representant van ‘Anneke’ staat ook op afstand. Zij heeft haar blik op de grond gericht en met haar voeten draait ze non-stop cirkels in het zand waardoor ze zichzelf steeds een beetje verder ingraaft. Anneke die aan de zijlijn toekijkt, slikt, het beeld raakt haar.  Ze herkent zichzelf in het beeld van afzonderen en ingraven. De representant van moeder is stil alsof ze het allemaal niet meekrijgt. Ineens zegt de representant van vader uit het niets: ‘Ik heb zin om naar de kroeg te gaan.’ De representant voor het ‘zwart gat’ kijkt op, lacht en loopt richting de representant van vader. En gaat pal tegenover de representant van vader staan. Die ziet zijn vrouw en kinderen niet. Hij heeft alleen oog voor het ‘zwarte gat’ Ook ‘Het zwarte gat’ lijkt alleen bezig te zijn met ‘vader’.

De duisternis hangt als een sluier over het hele gezin heen

De representant voor ‘Anneke’ draait nog steeds met haar voeten rondjes in het zand, ze zit in haar eigen wereld. Ze probeert te ontkomen aan ‘het zwarte gat’ dat zo dominant aanwezig is in het veld. De representanten van moeder, zus, broer, en oorlog bewegen nauwelijks. Ze zijn nauwelijks aanspreekbaar. De duisternis hangt als een sluier over het hele gezin heen. Tijdens deze opstelling lopen steeds mensen voorbij anders dan bij de opstellingen in de ochtend. Het leven trekt letterlijk aan dit gezin voorbij.

De dominante aanwezigheid van het zwarte gat maakt dat ik als opsteller ook wat in het duister tast.

Ik begin met het herstellen van de orde. Moeder links van vader. Tegenover de ouders de oudste zus, ik vraag Anneke zelf haar plaats in het midden in te nemen. Daarnaast haar jongste broer. Er lijkt wat beweging te komen, maar het zwarte gat is nog steeds dominant aanwezig. De dominante aanwezigheid van het zwarte gat maakt dat ik als opsteller ook wat in het duister tast. Op die momenten neem ik even afstand, zo ook nu. Tot mijn blik valt op de representant van Anneke die aan de zijlijn was gaan zitten nadat Anneke zelf in de opstelling was gekomen. Ze had haar jas uitgedaan en haar witte jurk viel mij op. Ik kreeg een impuls en vraag haar om voor het licht te komen staan. Natuurlijk dat is het, Er is licht nodig in deze duisternis.  Op het moment dat ‘het licht’ in de opstelling komt, breekt snel daarna de zon door. Het licht gaat tussen vader en het zwarte gat staan. Het zwarte gat wordt letterlijk verdreven. En gaat achter de representant van vader staan. Er komt ruimte voor het licht. Dit maakt dat zowel vader als moeder eindelijk hun dochter kunnen zien.

Eindelijk mag Anneke het licht in haar leven omarmen

Anneke mag eindelijk het licht in haar leven omarmen.

Mooi ook hoe ze later in een andere opstelling in het volle zon LICHT mag staan als representant voor vertrouwen. Dat is geen toeval.

Op deze plek wordt ze even niet lekker, ze moet nog wennen aan het licht

Een week later vertelt ze hoe ze na de opstelling gedroomd heeft over oranje slingers.

Ze mag eindelijk de slingers ophangen in haar leven. Oranje slingers deze kleur die staat voor levenslust. Ze mag leven in het licht, ze mag het donkere, het zwarte gat achter zich laten.

Foto's en verhaal zijn met toestemming van betrokkenen geplaatst.

Foto's Nienke Bosma